خوشا شیراز و وضع بی مثالش

دیار شیراز آرزوی هر گردشگر ایرانی و خارجی 

بناهای تاریخی زیبا و آب و هوای بسیار عالی مخصوصا در فصل بهار و مردم خونگرم و مهمان نواز این شهر را بعنوان هدف گردشگری در اذهان به خاطر می سپارد.

دروازه قرآن   حافظیه   سعدیه  شاه چراغ   بازار تاریخی شیراز  ارگ کریم خان  نارنجستان قوام باغ ارم   باغ دلگشا  تخت جمشید و پاسارگاد و آرامگاه کوروش هرکدام به تنهایی میتواند برای یک شهر بنایی قدرتمند بعنوان جاذبه توریستی باشد .

شیراز، شهر راز، میزبان برترین جاذبه‌های گردشگری ایران است. یکی از مهم‌ترین مقصدهای گردشگران خارجی در سفر به ایران. همه‌ی گردشگران خارجی که به ایران سفر می‌کنند، حتما برای سفر به شیراز برنامه‌ریزی می‌کنند.

سوغاتی خریدن یکی از مهم‌ترین بخش‌های سفر است. سوغات شیراز هم مثل سوغات سایر شهرها، از دو بخش عمده تشکیل می‌شود؛ سوغات خوراکی و صنایع دستی. سوغات خوراکی معمولا شامل شیرینی‌های سنتی و محصولات بومی است و صنایع دستی شامل هنرهای زیبا و ارزشمندی است که در این شهر رواج دارد.

البته بسیاری از این سوغاتی‌ها فقط به شیراز اختصاص ندارند و در شهرهای دیگر هم ممکن است آنها را پیدا کنید. در ادامه با چند مورد از سوغات شیراز و استان فارس آشنا می‌شویم که می‌توانید برای دوستان و نزدیکان خود تهیه کنید.

برای خرید سوغات به بازار وکیل شیراز میرویم. در بدو ورود، معماری سنتی بازار و حجره های مملو از صنایع دستی و سوغات لذیذ شیراز مجذوبمان می کند و باید ساعت ها در این بازار فوق العاده چرخید و با کاسبان آن که با لهجه ی شیرین شیرازی و لبخندی برلب با آرامش سخن می گویند هم کلام شد و از تجربیاتشان استفاده کرد. اغلب شیرازی ها پیشنهاد می کنند تا در این سفر حتما طعم فالوده و یوخه و مسقطی و....شیرازی را چشیده و سوغات از این شهر پر قصه  ببریم.

اما باید در این بازار زیبا و بزرگ گشت تا تمام آن چه که می توان از شیراز سوغات برد را تهیه کرد...

سوغات خوراکی

نان فسا

نان فسا یا کماج از معروف ترین و خوشمزه ترین نان های سنتی شیراز است. در قدیم به دلیل مقوی بودن و ماندگاری بالای این نان از آن در توشه راه سفر ها استفاده می شده است. مواد اصلی برای تهیه و پخت نان کماج شیرازی  عبارتند از  روغن، گلاب، هل ، تخم خرفه ، آب ، آرد و شکر. این نان خوشمزه به عنوان سوغات شیراز طرفدارهای زیادی دارد.

فالوده شیرازی

حرف از فالوده که می شود، همه ناخودآگاه یاد فالوده شیراز می افتند. خوراکی ای بسیار لذیذ و خوشمزه که زبان زد عام و خاص است. در شیراز برای سرو فالوده از لیمو ترش تازه استفاده می شود که طعم آن را عالی می کند. هم چنین این فالوده بی نظیر را می توان با  آب آلبالو و... نیز نوش جان کرد.  در شهر شیراز  فالوده همراه با بستنی سنتی سرو می شود و طعمی به یاد ماندنی در خاطر مسافران شیراز به جای می گذارد. شما می توانید فالوده را به صورت خشک خریداری کنید و به شهر خود به عنوان سوغاتی ببرید.

یوخه

یوخه، نوعی شیرینی سنتی است که آن را با خمیری نازک تهیه می‌کنند. روی این خمیر، پودر شکر و دارچین می‌ریزند و خمیر را رول می‌کنند و باریک برش می‌زنند. این شیرینی در شهرهای دیگر هم تهیه می‌شود و در کرمانشاه به آن کاک می‌گویند.

مسقطی

یکی از مشهورترین سوغاتی‌های خوراکی شیراز، مسقطی است. مسقطی در واقع نوعی حلوا است که با نشاسته و مغز پسته تهیه می‌شود. مسقطی انواع و طعم‌های مختلفی دارد مثلا زعفرانی، پسته‌ای، گل محمدی، زرشکی و...

کلوچه شیرازی

کلوچه‌ی شیرازی معمولا در کنار مسقطی به فروش می‌رسد و نوعی شیرینی لذیذ شبیه به شیرینی برنجی است که به آن کلوچه می‌گویند. بسته بندی‌های کلوچه مسقطی با هم به فروش می‌رسد و معمولا این دو سوغاتی لذیذ را در کنار هم سرو می‌کنند. این شیرینی بسیار لطیف و خوشمزه است و غالبا با تخم خرفه تزیین می‌شود.

بادام سوخته

بادام سوخته یکی از شیرینی‌های سنتی ایران است که با بادام کامل تهیه می‌شود. برای تهیه‌ی بادام سوخته، بادام و شکر و آب را با هم مخلوط می‌کنند و حرارت می‌دهند تا جایی که شکر آب شود با این کار پوششی شیرین روی بادام را می‌گیرد.

 حلوا‌ی کاسه‌ای

این حلوای خوشمزه از آرد برنج، شکر، آب، گلاب، روغن و زعفران تهیه می‌شود. در زمان‌های قدیم از این حلوا برای پذیرایی در مراسم مختلف استفاده می‌شده ولی امروزه دیگر رواج ندارد. دلیل نام‌گذاری این حلوا این است که برای سرو کردن آن از کاسه استفاده می‌کردند و به هر کسی برای پذیرایی، کاسه‌ای کوچک از حلوای آماده شده را می‌دادند.

رنگینک

این دسر خوشمزه و مقوی در شهرهای جنوبی کشور رایج است و بسیار طرفدار دارد. به خصوص در ماه رمضان برای وعده‌ی افطار این دسر را آماده می‌کنند. برای تهیه‌ی آن، آرد را در روغن تفت می‌دهند  و روی آن خرما و گردو می ریزند. مجددا باقی خمیر را روی مواد می ریزند و در نهایت آن را با پودر نارگیل و مغز پسته تزیین می‌کنند و برش می‌زنند.

عرقیات گیاهی

شیراز به خاطر وضعیت آب و هوایی خاصی که دارد، باغ‌ها و گلستان‌های زیادی را در دل خود جای داده است و بسیاری از گیاهان دارویی در این شهر رشد می‌کنند. به همین دلیل، عرقیات گیاهی در این شهر فراوان است و به روش‌های مختلف تهیه می‌شود. از میان مشهورترین عرقیات گیاهی که در شیراز طرفداران زیادی بین اهالی و گردشگران دارد می‌توان به عرق بهارنارنج، بیدمشک، گلاب، نسترن و... اشاره کرد.

 عرق بهار نارنج

اگر در فصل بهار به خصوص اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت به شیراز سفر کنید، تمام شهر را عطر بهار نارنج فرا گرفته است و برخی از باغ‌های شهر را برای برداشت بهار نارنج برای مدتی تعطیل می‌کنند. برای تهیه‌ی عرق بهار نارنج، شکوفه‌های نارنج را جمع‌آوری کرده و آن را با دستگاه، تقطیر می‌کنند. البته خشک‌شده‌ی این گل‌های معطر را در بازار و عطاری‌ها برای تهیه‌ی مربا یا دمنوش می‌توان خریداری کرد. از دیگر فرآورده های این شکوفه های خوش عطر می‌توان به مربا، شربت، چای بهار نارنج و... اشاره کرد. عرق بهار نارنج در طب سنتی برای آرامش، ضد هیجانات، اشتهاآور، ضد سرفه، تنظیم تپش نامنظم قلب، کاهش میگرن و سردردهای عصبی، کنترل تشنج و حمله های قلبی و... استفاده می شود.

عرق بیدمشک

بیدمشک درخت یا درختچه‌ای از خانواده بید است که  گل‌هایی به رنگ زرد دارد و  در اواخر اسفند و اوایل فروردین گل می‌دهد و عمر گل‌دهی آن ۱۵ روز است. از این گیاه اسانسی خوش عطر تهیه می‌شود که درای خواص درمانی بسیار است. برای تهیه‌ی عرق بیدمشک باید بعد از چیدن گل‌ها حداکثر ظرف مدت ۷۲ ساعت عملیات عرق گیری انجام شود و توجه داشت که قبل از باز شدن شکوفه‌ها باید آنها را چید تا عرقی با کیفیت به دست آید. در طب سنتی از آن به عنوان تقویت کننده قلب، اعصاب، گوارش و افزایش اشتها، تسکین دردهای عصبی و روماتیسمی و ... استفاده می شود.

عرق نسترن

نسترن گلی خوش بو و زیباست که از آن عرقی معطر و مفید تهیه می‌شود. اغلب در روزهای گرم تابستان برای آرامش و نشاط بخشی توصیه می‌شود. در طب سنتی نیز  عرق نسترن  آرامبخش و مفید برای رفع خستگی، درمان ورم کلیه، دفع سنگ کیسه صفرا، رفع بی خوابی و درد معده و اسهال  مفید است.

گلاب میمند شیراز

 گلاب یکی از عرقیجات معروف شیراز است که در میمند تهیه می‌شود و یکی از مرغوب‌ترین گلاب‌ها در ایران است. ابوريحان بيروني در وصف گلاب میمند می نویسد:

"گُلي را كه از وي گلاب گيرند، اهل فارس به آن آزاد گل گويند. سرزمين فارس در سراسر دوران غزنويان، به گرفتن گلاب از گل شهرت داشت. اگر چه در گذشته، گلاب يزد، اصفحان و بصره، اسم و رسمي داشتند ولي سرزمين فارس مهمترين مركز توليد گلاب و عطر هاي گوناگون بوده است."

دمنوش‌های گیاهی

همان‌طور که گفتیم، در شیراز گیاهان دارویی زیادی تولید می‌شود و از آنها دمنوش‌ها با عطرها و طعم‌های مختلف تهیه می‌کنند. مثلا دمنوش بهار نارنج یکی از دمنوش‌های پرطرفدار است. اگر دوستان‌تان اهل خوردن دمنوش گیاهی هستند، حتما از شیراز برایشان بهترین گیاهان دارویی را خریداری کنید.

لیموی شیرازی

شیراز، پر از باغ‌های مرکبات است. حتما شما هم وصف لیموی شیراز را شنیده‌اید. در فصل تابستان اگر به شیراز سفر کردید، حتما لیموی تازه بخرید. با این لیمو انواع محصولا مثل آبلیمو، شربت لیمو و فالوده تهیه می‌کنند.

آبغوره شیراز

یکی از سوغاتی‌های شیراز آبغوره است که از با‌غ‌های انگور این شهر به دست می‌آید. شیرازی‌ها از آبغوره برای تهیه‌ی یک آش معروف و خوشمزه به نام آش آبغوره استفاده می‌کنند.

صنایع دستی

شیراز یکی از مهم‌ترین شهرهای ایران در زمینه‌ی تولید صنایع دستی است. هنرمندان این شهر، با ذوق و همت فراوان، جذاب‌ترین آثار هنری را خلق می‌کنند. محصولات ساخته شده به دستان توانمند هنرمندان شیرازی در بازارها به فروش می‌رسد و مورد توجه گردشگران ایرانی و خارجی قرار دارد. البته بسیاری از این صنایع دستی فقط مختص شیراز نیستند. در ادامه با چند نمونه از صنایع دستی این شهر آشنا می‌شویم که در سفر می‌توانید به عنوان سوغات، خریداری کنید.

خاتم کاری

خاتم‌کاری یکی از ظریف‌ترین و زیباترین هنرهای دستی ایرانی است. این هنر ارزشمند از کنار هم قرار دادن تکه‌های چوبی منظم و ظریف در رنگ ها و جنس‌های مختلف درست می‌شود. برای ساخت آثار خاتم از متریال‌های مختلفی مثل عاج، استخوان، انواع چوب و طلا درست می‌شود. این هنر بسیار زیبا البته پرزحمت است و به دقت و صبرفراوانی احتیاج دارد. این هنر سابقه‌ای طولانی دارد و دوران اوج و شکوفایی آن مربوط به عصر صفویه است.این هنر بیشتر در آباده رواج و شهرت دارد.

انواع قلمدان، جعبه‌های تزیینی، گلدان، جای قاشق و چنگال، جعبه‌های دستمال کاغذی و سایر اشیای خاتم‌کاری شده را می‌توانید از بازارها و مراکز خرید شیراز خریداری کنید.

سفال‌گری

سفال‌گری از آن هنرهایی است که قدمتی بسیار طولانی دارد و در همه جای دنیا، از قدیم‌الایام رواج داشته است. البته هر شهر و کشوری، طرح و رنگ خاصی برای تزیین ظروف و اشیای سفالی دارد و همین باعث تفاوت آثار سفالی شهرها و کشورهای مختلف می‌شود. در شیراز هم می‌توانید انواع ظروف و اشیای سفالی و لعابی را در قالب ظرف و ظروف، اشیای تزیینی و وسایل دکوری به عنوان سوغات برای دوستان و نزدیکان خود بخرید.

 

معرق کاری

یکی دیگر از هنرهای زیبای ایرانی، معرق کاری است. البته ظاهرا این هنر از هند وارد ایران شده است. هنرمندان ایرانی با ذوق و سلیقه‌ی خودشان این هنر را در سراسر این مرز و بوم گسترش داده‌اند. این هنر در آغاز، تلفیقی از چوب و فلز بود و به شیوه‌ی امروزی انجام نمی‌شد. بر خلاف هنرمندان هندی که فقط از یک نوع چوب استفاده می‌کرند، ایرانیان برای ساخت آثار معرق از چوب‌های متفاوت با رنگ‌های مختلف بهره می‌برند. در بازار شیراز می‌توانید بهترین نمونه‌های معرق کاری را خریداری کنید که کار دست هنرمندان با ذوق شیرازی است.

 ظروف و اشیای نقره

وقتی در بازار شیراز قدم می‌زنید، اشیا و ظروف نقره‌ای توجهتان را جلب می کنند. نقره‌کاری یکی از شاخه‌های فلزکاری است و هنرمندان شیرازی با ذوق و دقت فراوان، این اشیا را می‌سازند و شما می‌توانید انواع گلدان، قندان، فنجان و سایر ظرف و ظروف و اشیا را به عنوان سوغات بخرید.

منبت کاری

منبت‌کاری یکی از هنرهای دستی زیبا است که روی چوب انجام می‌شود. در واقع منبت‌کاری عبارت است از هنر کنده‌کاری و حکاکی روی چوب. انواع محصولات منبت‌کاری شده را می‌توانید به عنوان سوغات خریداری کنید. با این کار، هم محبت خود را به نزدیکان‌تان نشان می‌دهید و هم به اقتصاد محلی کمک می‌کنید.

قلم‌زنی

قلم زنی عبارت است از هنر حکاکی و ایجاد نقوش روی اشیای مختلف فلزی از قبیل طلا، مس، نقره و برنج. این هنر غیر از شیراز در بسیاری از نقاط ایران دیده می‌شود. در بازار شیراز می‌توانید بهترین اشیای فلزی قلم‌زنی شده را خریداری کنید و هدیه دهید. این اشیا و ظروف شامل انواع گلدان، سینی، بقاب‌های تزیینی، قندان و سایر وسایل کاربردی و دکوری است.

مینا کاری

مینا کاری هنر تزیین ظروف و اشیای فلزی با مواد رنگی است. امروزه بیشتر ظروف مسی را با این هنر تزیین می‌کنند. میناکاری در واقع هنر تزیین ظروف و اشیای فلزی با اکسید فلزات است که با حرارت دیدن به رنگی خاص تمایل پیدا می‌کنند. میناکاری، هنری آزمایشگاهی است که با کمک آتش، خطوط و نقش و نگاری رو ظرف ایجاد می‌شود. هرفلز رنگ خاص خود را ایجاد می‌کند. قدمت این هنر به پنج هزار سال می‌رسد و دوران اوج و شکوفایی آن در ایران، در زمان صفویان است. ظروف میناکاری شده یکی از آن سوغاتی‌های بسیار زیبا ارزشمندی است که توجه همه‌ی گردشگران شیراز را به خود جلب می‌کند.

شیشه گری

شیشه‌گری به شیوه‌ی سنتی هنوز هم در بسیاری از نقاط دنیا رواج دارد. شیشه را هنرمندانی ماهر از ترکیب سيلکيکات‌های قليايی و ذوب آن در کوره به دست می‌آورند، ماده مذاب را به کمک دست یا قالب یا با دمیدن در آن، فرم می‌دهند. این شیوه از تولید ظروف شیشه‌ای سابقه‌ای طولانی در ایران دارد و در موزه‌ها می‌توانید آثار شیشه‌ای به‌جامانده از زمان‌های قدیم را ببینید.

زیرانداز نمدی

نمدمالی یکی از سخت و طاقت‌فرسا است. نمد از موی شتر، بز یا گوسفند پس از طی مراحلی سخت تهیه می‌شود. درست کردن نمد کاری بسیار زمان‌بر است چون این زیراندازها تار و پود ندارند و از در هم تنیدن پشم ایجاد می‌شوند. یکی از خاصیت‌های پشم این است که قابلیت در هم تنیده شدن دارد و در نهایت بافتی محکم و بادوام ایجاد می‌شود.

 گلیم، جاجیم و قالی

گلیم و جاجیم و قالی در سراسر ایران بافته می‌شود. ولی هر منطقه‌ای طرح و نقشه‌ی خاصی برای بافت آنها دارد. گلیم‌های سنتی با الیاف طبیعی تهیه می‌شوند و آنها را با رنگ‌های طبیعی رنگ می‌کنند. روستاییان و عشایر استان فارس، علاوه بر گلیم، قالی‌هایی از الیاف پنبه، پشم و ابریشم می‌بافند و می‌توانید محصولات آنها را از بازار شیراز خریداری کنید. این بافته‌های سنتی، نه تنها هدیه‌ای بسیار ارزشمند و ماندگار است بلکه خرید آنها، به رونق صنایع دستی در شهرها و روستاها کمک می‌کند.

گیوه

گیوه، پاپوش سنتی ایرانی است که در بسیاری از شهرهای ایران به شکل‌های مختلف بافته می‌شود. اگر دوست دارید این پاپوش‌های سنتی را امتحان کنید، حتما در شیراز به بازارچه‌ها سر بزنید و یکی از آنها را برای خودتان بخرید. البته گیوه‌های امروزی با ظاهری مدرن‌تر هم تهیه می‌شوند که برای سبک زندگی امروزی مناسب هستند.

ظروف و اشیای سرامیکی

در استهبان استان فارس، ظروف و اشیای سرامیکی با کیفیت و تنوع فراوانی تولید می‌شوند. در چند سال گذشته، استهبان فارس به عنوان منطقه ویژه‌ی تولید سفال سرامیک انتخاب شد و سفال سرامیک استهبان به عنوان بخشی از میراث معنوی استان فارس در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسید. در شیراز می‌توانید این محصولات سرامیکی را از فروشگاه‌های سوغات، خریداری کنید.

 

 

-خوشا شیراز و وضع بی مثالش *** خداوندا نگه دار از زوالش
-ز رکن آباد ما صد لَوحَشَ الله *** که عمر خضر می بخشد زلالش
-میان جعفر آباد و مصلّی *** عبیر آمیز می آید شِمالش
-به شیراز آی و فیض روح قدسی *** بجوی از مردم صاحب کمالش
-که نام قند مصری برد آنجا *** که شیرینان ندادند انفعالش
-صبا زان لولی شنگول سرمست *** چه داری آگهی چون است حالش
-گر آن شیرین پسر خونم بریزد *** دلا چون شیر مادر کن حلالش
-مکن از خواب بیدارم خدا را *** که دارم خلوتی خوش با خیالش
-چرا حافظ چو می ترسیدی از هجر *** نگردی شکر ایام وصالش

 

منبع : کارناوال , خبرنگاران جوان , کجارو