طبس شهری که بود عروس کویر امروز و آرزوی گردشگران فردا

طَبَس (تبس)، مرکز شهرستان طبس، شهری کویری در غرب استان خراسان جنوبی ایران است. شهرستان طبس تا تیرماه سال ۱۳۳۹، یکی از بخش‌های سه‌گانه ی شهرستان فردوس بود که در این سال از فردوس جدا شده و به‌صورت شهرستان مستقل درآمد. این شهر پیشتر جزئی از استان یزد بود که در سال ۱۳۹۱ به استان خراسان جنوبی ملحق شد. پیش از سال ۱۳۸۰ طبس جزئی از استان خراسان بزرگ بود.

این شهر در مدار ۳۳ درجه و ۳۵ دقیقه شمالی و نصف‌النهار ۵۶ درجه و ۵۵ دقیقه شرقی، در منطقه‌ای با آب و هوای بیابانی واقع شده‌است. ارتفاع شهر طبس از سطح دریا حدود ۶۹۰ متر است. در شرق شهر طبس رشته‌کوه بلندی به نام رشته کوه شتری قرار گرفته که ضلع شرقی چاله بزرگ طبس را تشکیل می‌دهد. شهرستان طبس ۵۵ هزار و ۴۶۰ کیلومتر مربع مساحت دارد. همچنین فاصله این شهرستان با مشهد ۵۴۰ کیلومتر و با بیرجند ۲۷۰ کیلومتر است. نزدیکترین شهرستان به طبس از طرف شمال شرق، شهرستان فردوس با ۲۱۰ کیلومتر فاصله و از طرف جنوب غرب شهرستان یزد ۳۶۵ کیلومتر فاصله است. معادن غنی زغال‌سنگ این شهرستان حاکی از وجود جنگل‌های انبوه و دریاچه‌های بزرگ در گذشته‌های دور در این منطقه می‌باشد. این معادن، طبس را در ردیف یکی از غنی‌ترین مناطق کشور به لحاظ ثروت ملی قرار داده‌است.البته زلزله طبس حدود ۳۰۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰ کشته داشته که بزرگترین زلزله ایران بوده‌است و این شهر بسیاری از جمعیت خود را در زلزله از دست داده است.

تاریخ

یکی از حقایق جالب تاریخی در مورد طبس این است که کوروش کبیر تا سن سیزده سالگی در این منطقه بزرگ شده است. طبس در دوران اشکانی و ساسانی یکی از مراکز مهم نظامی کشورمان بوده و در دوران اسماعیلیان یکی از مراکز مهم این خاندان در خراسان بوده است. طبس در دوران قاجار به اوج رشد و شکوفایی خود رسید و یکی از امرای شیبانی به نام امیرحسین خان با خیابان‌کشی و کانال‌کنی و ایجاد باغ‌ها و استخرهای بزرگ، آب‌انبارها، حمام‌های بزرگ و تمیز، مساجد و تکایا و... نقش مهمی در آبادانی این شهر داشت؛ اما این شهر در دوران پهلوی شکوه و عظمت خود را از دست داد و با جدا شدن شهرهای گناباد، فردوس، بجستان و بشرویه از آن، چندین مرتبه تجزیه شد؛ البته خوشبختانه در سال ۱۳۵۵ طبس به عنوان یک شهر باستانی اعلام شد و از تجزیه آن ممانعت به عمل آمد.

شاید نام طبس به گوش هرکس برسد یادآور گرما و کویر و بیابان باشد .ولی قطعا برای کسانی که به این شهر سفر کرده اند یادآور خاطراتی بس زیبا خواهد بود .شهری که باوجود اقلیم جغرافیایی  دارای دیدنیها و جاذبه های گردشگری بکر ومتنوع می باشد.

غذاهای محلی

از جمله غذاهای محلی طبس می‌توان به گرماست (متشکل از ماست و شیر)، تگی، محرابادمجان (متشکل از پیاز، گوجه، بادمجان، خورشت زردک، رشته پلو گندم پلو) اشاره کرد.

سوغاتی‌های طبس

شیرینی‌های طبس مانند: عصاره علف هیزه، عصاره آویشن، عصاره کلپوره، روورکرده ,  قطاب , باقلوا , نان چایی ,  نان نخود و مرباهای بهار نارنج، پوست پرتغال ,  بالنگ ,  پوست پسته ,  نارنجوک و عرقیات گیاهان کوهی و محلی و سبزیجات معطر از سوغات طبس می‌باشد. سینی‌های مسی که عمدتاً با طرح نخل و پلیکان و طرحهای ظریف و مینیاتوری است، گلیم و فرش طبس در طرحها ی لچک ترنج , جوشقان-, محرابی , دسته گلی , گنبدی , کف ساده ,  قاب قا بی ,  درختی , افشان و خشتی بافته می‌شود و بافته‌های حصیری از برگ‌های نخل؛ از دیگر صنایع دستی و سوغات طبس محسوب می‌شود. سایر سوغات شهرستان عبارتند از (صیفی جات، پسته ,گل نرگس، انواع گیاهان داروئی، شیره با ارزش آنغوزه، نارنج , لیمو شیرین , پرتقال ,  نارنگی) خرما، خرمالو با عطر و طعم خاص و منحصر بفرد، پسته، بهار نارنج، زعفران، زیره سیاه، عسل خاص وطبیعی طبس، خاکشیر، انواع مربا: (مربای بهار نارنج , مربای نارنجوک (نارنج نارس و کوچک) ,  مربای بالنگ ,  مربای پوست پسته ,  مربای خرما و انجیر ,  مربای گوجه فرنگی، نان: نون قرص (نان دایره‌ای شکل و خاص شهرستان) – تفتون (نان محلی)

جاذبه‌ها

همانطور که گفتیم، طبس دارای جاذبه‌های طبیعی است که برخی از آن‌ها واقعا شما را شگفت‌زده است. یکی از این جاذبه‌ها چشمه مرتضی علی است که در آن آب سرد و گرم در کنار هم جریان دارند و وقتی وارد آن می‌شوید، یک پای شما در آب سرد و پای دیگر در آب گرم قرار دارد.

این چشمه در روستای خرو قرار دارد. در مسیر منتهی به این چشمه، دره‌ای وجود دارد که آبشارهایی از دیواره‌های آن سرازیر هستند و حفره‌های منظم و تو در تو به نام خانه گبر که به دست انسان ایجاد شده‌اند نیز جلب توجه می‌کنند.

سد شاه عباسی یا سد کریت یکی دیگر از جاذبه‌های چشمه مرتضی علی است که عنوان بزرگ‌ترین، قدیمی‌ترین سد جهان و همچنین باریک‌ترین سد جهان را به خود اختصاص داده است.

روستای ازمیغان با آبشارها و چشمه‌های متعدد خود، یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی اطراف طبس است که در آن شالیزار و نخلستان در کنار هم قرار دارند. ماهی‌های گاراروفا که مواد زائد پوست انسان را می‌خورند و باعث شادابی آن می‌شوند. نیز در چشمه‌های این روستا به وفور یافت می‌شود. تخت عروس نیز یکی دیگر از جاذبه‌های این روستا است.

دره کال جنی یکی دیگر از جاذبه‌های اطراف طبس است که دیواره‌های آن شکل منحصر‌به‌فردی دارند، نخل‌های خودرو و حوضچه‌های آب در کف آن زیبایی این دره را دو چندان کرده است.

روستای نایبند یا ماسوله کویر ایران که خانه‌های آن به صورت طبقاتی ساخته شده‌اند و دارای معماری منحصر‌به‌فردی هستند، یکی از جاذبه‌های زیبای طبس است.

باغ زیبای گلشن که دارای جریان آب دائمی است، با برخورداری از درختان نخل تزئینی، کاج، نارنج، پرتقال، انگور و انواع گل‌های زینتی، یکی از زیباترین باغ‌های کشور است.

امامزاده حسین ابن موسی کاظم با برخورداری از فضای سبز وسیع، آبنماهای زیبا و امکانات رفاهی مانند شهربازی برای کودکان و آشپزخانه یکی دیگر از جاذبه‌های پرطرفدار طبس است.

از دیگر دیدنی‌های طبس می‌توان به برج هادرباش، غار حلوان، کویر حلوان، جنگل سنو، کاروانسرای خان، ارگ طبس و قلعه طبس اشاره کرد.

ﺷﻬﺮ ﻣﻦ ﮔﺮﭼﻪ ﮐﻪ در داﻣﻦ ﺧﺎر و ﮔَﻮَﻧﯽ ؛ ﺧﺮﻣﻨﯽ ﺳﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ از ﻧﺴﺘﺮن و ﯾﺎﺳﻤﻨﯽ

ﮔﻮﺷﻪ ﻫﺮ ﮔﻮﺷﻪ‌ی اﯾﺮان ﭼﻮ ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ وﻟﯽ ؛ ﺑﺎز ای ﺧﺎک ﮔﺮاﻣﯽ ﺗﻮ ﻧﮕﯿﻦ وﻃﻨﯽ

ﺗﻦ ﺳﻮزان ﺗﻮ را وﺳﻮﺳﻪ‌ی ﺑﺎران ﻧﯿﺴﺖ ؛ ﻗﺎﻧﻊ از ﺳﻔﺮه‌ی ﻧﺎن و ﻧﻤﮏ ﺧﻮﯾﺸﺘﻨﯽ

نخل‌ها ﭘﺮﭼﻢ آزادﮔﯽ و ﺻﺒﺮ ﺗﻮ اﻧﺪ ؛ ﻣﺮگ را زﻟﺰﻟﻪ در زﻟﺰﻟﻪ در ﻫﻢ ﺷﮑﻨﯽ

ﻫﺮ ﮐﺴﯽ ﻣﻌﺠﺰه‌ای ﺟﺴﺖ ﺑﮕﻮ ﺗﺎ ﺑﯿﻨﺪ ؛ روﯾﺶ ﺳﺒﺰ ﺗﻮ از ﻣﺮده ﮐﻮﯾﺮ ﮐﻬﻨﯽ

ﮔﻪ ﺑﻪ ﻃﻮف ﺣﺮﻣﺖ ﺧﺎﻧﻪ دﻫﯽ ﻣﻬﻤﺎن را ؛ ﮔﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﻓﺎن ﺷﻨﺖ ﻣﺸﺖ ﺷﻮی ﺑﺮ دﻫﻨﯽ

طبس ﺳﺒﺰ ﻣﻦ ای آﯾﻨﻪ‌ی ﺑﺎغ ﺑﻬﺸﺖ ؛ ای ﮐﻪ در داﻣﻦ ﺻﺤﺮا ﭼﻮ ﻏﺰال ﺧُﺘَﻨﯽ

ﻫﺮ ﮐﺠﺎ ﭘﺮ ﺑﺰﻧﻢ ﻣﺮغ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺗﻮ ام ؛ ﻧﺮود ﻣﻬﺮ ﺗﻮ از دل ﮐﻪ ﭼﻮ ﺟﺎن در ﺑﺪﻧﯽ

ﻣﺮگ در ﺳﺎﯾﻪ ﻧﺎرﻧﺞ و ﺗﺮﻧﺠﺖ زﯾﺒﺎﺳﺖ ؛ ﮐﻪ ﻣﻘﺪس‌ﺗﺮ از اﯾﻦ ﺧﺎک ﭼﻪ ﮔﻮر و ﮐﻔﻨﯽ

 منبع : ویکی پدیا , کجارو